Slim omgaan met slimme ZZP’ers: kansen voor intermediairs

Pierre Spaninks (blog) – Op 18 februari mocht ik een presentatie geven tijdens een seminar van IT-Staffing over de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties. Ik betoogde dat die wet niet alleen een kans is voor intermediairs, maar ook een bedreiging. Ondanks het (tijdelijke?) positieve effect op omzetten en winsten is dit geen tijd voor zelfgenoegzaamheid.

Intermediairs, waarvan IT-Staffing er niet zo maar een is, maken van de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer een driehoeksverhouding. Dat kan heel goed werken, mits alle betrokkenen daarin aan hun trekken komen.

In de voorbereiding op de invoering van de Wet DBA hebben de intermediairs zich (terecht) pro-actief opgesteld en een redelijk sluitende modelovereenkomst opgesteld voor arbeidsrelaties waarin sprake is van tussenkomst. Nu de Belastingdienst die heeft goedgekeurd, moeten zij bij de uitwerking ervan niet alleen de opdrachtgevers betrekken maar ook de zzp’ers.

Kapitaal met voetjes

Voor de positie van die zzp’ers is tot nu toe weinig aandacht geweest. Toch vormen die zzp’ers een belangrijk deel van het bedrijfskapitaal van de intermediair – kapitaal met voetjes, dat dus ook weg kan lopen. Alleen al daarom zou het verstandig zijn om de transitiefase van 1 mei 2016 tot 1 mei 2017 goed te benutten.

Net als met de opdrachtgevers moeten de intermediairs ook met de zzp’ers nagaan welke vrijheden de praktijk eist en hoe die vrijheden kunnen worden beschermd tegen de starheid van het fiscale frame.

Als die bescherming onverhoopt niet kan worden gegarandeerd, dan wordt het juist voor de beste zzp’ers een stuk minder aantrekkelijk om in een tussenkomst-constructie te werken.

Laten we om te beginnen even stilstaan bij wie die zzp’ers eigenlijk zijn, en hoe zij vanuit hun perspectief aankijken tegen de Wet DBA en de modelovereenkomsten.

Horror stories in de media

Volgens de definitie die het Centraal Bureau voor de Statistiek er tegenwoordig op na houdt, zouden er in dit land ruim 1,3 miljoen zzp’ers zijn. Daarin wordt dan iedereen meegeteld die arbeid verricht zonder daarvoor in loondienst te zijn, van de scholier met een krantenwijk tot de gepensioneerde die wat bijverdient door op de naburige hogeschool te surveilleren bij tentamens.

Het is over die veel te ruim gedefinieerde en dus ongelooflijke heterogene groep dat de horror stories gaan die in de media rondzingen: de helft kan niet rondkomen van zijn inkomen als ondernemer, maar een derde bouwt een reserve op voor zijn oude dag, maar een vijfde heeft een verzekering afgesloten tegen arbeidsongeschiktheid.

Niet omdat die mensen geen zzp’er zouden mogen zijn maar om de discussie weer zuiver te krijgen, streep ik een aantal groepen weg. De 200.000 die zzp’en naast een uitkering of een pensioen, de 300.000 die zzp’en naast een hoofdbetrekking in loondienst, en de 300.000 zzp’ers met meer of minder neveninkomsten uit loondienst.

Maximaal 500.000 echte zzp’ers

Dan resteren er maximaal 500.000 echte zzp’ers. Mensen die vaak hoog opgeleid zijn, die bewust hebben gekozen voor het ondernemerschap, die er 100% voor gaan, die precies weten waar ze mee bezig zijn, die dat willen blijven doen ook, die deels wel door de crisis zijn geraakt maar inmiddels hun inkomen weer op het peil hebben van voor die tijd, en die zelf hun risico’s managen (zij het niet noodzakelijk via de gangbare verzekeringsproducten).

Een kwart van de zzp’ers levert producten of diensten direct aan consumentenmarkt. Zij verschijnen niet op de radar van de intermediair en blijven verschoond van verplichtingen uit hoofde van de Wet DBA.

Driekwart van de zzp’ers echter is actief op de zakelijke markt en biedt daar zijn eigen werk- en denkkracht aan. De meeste van hen laten zich daarvoor direct contracteren door opdrachtgevers in het mkb en in het grootbedrijf, en kleiner deel laat zich (al dan niet structureel) bemiddelen.

Waarde creëren voor klanten

De opdrachtgevers van die zzp’ers hebben verschillende redenen om met hen te willen werken. Een deel draait om het klassieke “piek en ziek”. Een ander deel zal ongetwijfeld neerkomen op het willen vermijden van verplichtingen die een werkgever wel aan werknemers heeft en niet aan zzp’ers.

Belangrijker echter dan die triviale factoren – zeker in de beleving van de zzp’er – zijn de behoefte van de opdrachtgever aan specifieke kennis en vaardigheden, aan een frisse blik, flexibiliteit, en aan intrinsieke motivatie voor de klus die moet worden geklaard.

Die factoren sluiten nauw aan bij wat die zzp’ers zelf willen bereiken, in leven en werk: waarde creëren voor klanten, zich professioneel ontwikkelen, de voldoening die komt met de beleving van autonomie en eigen baas zijn, en last but not least een financiële beloning die direct gerelateerd is aan de toegevoegde waarde.

Die drijfveren, die moet u even vasthouden voor als we op het eind van dit betoog op de grote vraag komen hoe u als intermediair of als opdrachtgever slim omgaat met die slimme zzp’ers.

Henk en Greet met het vakbondspasje

We hebben het dus over maximaal 500.000 echte zzp’ers in Nederland: bewuste zelfstandige professionals die voor eigen rekening en risico werken, die braaf belasting betalen, die waarde creëren voor hun klanten, en die per saldo prima voor zichzelf kunnen zorgen.

Dat beeld is totaal op de achtergrond geraakt in de politieke discussie, in de beleidsvorming, en in de nieuwe wet- en regelgeving.

Ook in de aanloop naar de Wet DBA ging het weer hetzij over verkapte werknemers (zonder rechten, die door het ijs zakken, en die echte banen nodig hebben voor echt werk) hetzij over fat cats (die hun zakken vullen met buitensporige tarieven, bij voorkeur bij de overheid en de not-for-profits).

Dat beeld sluit aan bij wat een team van onderzoeksjournalisten vond toen zij zich vorig jaar verdiepten in het het debat over zzp’ers voor en na de crisis. Hun boek ZZP’ers, marktvernieuwers of marktverziekers laat mooi zien hoe die zzp’ers eerst de helden heetten van de economie die zorgden voor flexibiliteit, innovatie en groei – en hoe zij vervolgens werden neergezet als een gevaar voor de duurzaamheid van de overheidsfinanciën, voor de houdbaarheid van het sociale stelsel, en voor de vaste banen van Henk en Greet met het vakbondspasje.

 

Lees het hele artikel hier · Door: Pierre Spaninks (ZZP-expert) · 21/2/2106