Waarom zzp’ers de economie te gronde richte
Dagloners van de 21ste eeuw
Ondanks alle jubelverhalen over het vrije ondernemerschap kunnen veel zzp’ers amper rondkomen. En ze jagen ook de samenleving op kosten.
Reptoir, ‘hét nieuwe online-magazine voor de freelancer’, zoekt een ‘freelance-hoofdredacteur’. Voor vijf dagen per week, voor de langere termijn. Sollicitanten dienen te beschikken over een afgeronde hbo- of wo-opleiding, en over ‘een passie voor je freelance-vak en de way of living die daarbij hoort’. Reptoir heeft sollicitanten ook wat te bieden: ‘di- en vrijmibo’s, een werkplek op de Herengracht in het centrum van Amsterdam en een leuke groep collega’s’. Over de hoogte van het aangeboden salaris – pardon, uurtarief – geen woord. Voor wie nog nooit van Reptoir gehoord heeft: dat wil ‘het meest toonaangevende magazine worden voor de freelancer in Nederland. Allemaal vanuit het geloof dat ondernemen, doen wat je leuk vindt en je dromen nastreven je een gelukkiger mens maakt.’
Deze advertentietekst, een maand geleden geplaatst, kan symbool staan voor de uitwassen die het gevolg zijn van de pijlsnelle groei van het aantal zelfstandigen zonder personeel in Nederland: zzp’ers. Werkelijk álles zit erin. De schaamteloosheid waarmee sommige werkgevers – pardon, opdrachtgevers – hun groeiende macht op de arbeidsmarkt exploiteren. De zwakke onderhandelingspositie die een bepaalde groep werkzoekenden – pardon, ondernemers – daar tegenover stelt. En ten slotte, maar zeker niet minder belangrijk: het toedekken van deze misstand door opdrachtgevers, die daartoe slim gebruik maken van manipulatie en begripsvervaging.
De lobby van opdrachtgevers en belangenorganisaties van zzp’ers profiteert van het feit dat verschillende groepen werkenden die behalve hun zzp-label bij de Belastingdienst weinig tot niets met elkaar gemeen hebben, onder één noemer worden geschaard. De ict-specialist en de bedrijfsconsultant die hun opdrachtgevers voor het uitkiezen hebben en met gemak een paar ton per jaar vangen, heten zzp’ers. De toekomstige mkb’er die zijn startende eenmansbedrijfje zo snel mogelijk wil uitbouwen tot een onderneming mét personeel idem dito. Maar ook de pseudo-zelfstandigen in de bouw en de thuiszorg die zich tegen afbraaktarieven verhuren en nauwelijks kunnen rondkomen worden op deze grote hoop gegooid.
De opdrachtgevers van zzp’ers proberen de arbeidsrechtelijke verpaupering van een steeds groter deel van de werkende bevolking te verhullen door deze paupers af te schilderen als vrije, ambitieuze ondernemers. Die opdrachtgevers zijn niet alleen bedrijven, maar ook (semi-)publieke instellingen. Zij hebben er alle belang bij de uitbuiting in sommige delen van de arbeidsmarkt te verdoezelen. Zij willen ook verdoezelen dat de overheid die uitbuiting faciliteert door het zzp-schap te subsidiëren. Het bedrijfsleven wil het steeds ruimere aanbod van goedkope arbeiders niet in gevaar brengen. Ook de overheid profiteert als opdrachtgever van dat aanbod. Samen proberen ze dan ook de illusie in stand te houden dat een ploeterende arbeider die smeekt om werk eigenlijk een veelgevraagde bedrijfsconsultant is die soeverein zijn eigen zaakjes regelt.
Hele artikel · Bron: Volkskrant • 23/1/2016