De discussie over de juridische positie van zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) krijgt een nieuw hoofdstuk. Universitair docent Arbeidsrecht Niels van der Neut publiceerde recent een kritische analyse van het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie (VBAR), dat binnenkort aan de Tweede Kamer wordt aangeboden. Zijn conclusie: het voorstel biedt weinig echte vooruitgang en laat de praktijk grotendeels in de kou staan.
Wat houdt het VBAR-voorstel in?
De VBAR-regeling bestaat uit twee hoofdonderdelen:
- Verduidelijking van het begrip ‘in dienst van’ (artikel 7:610 BW), bedoeld om de kwalificatie van arbeidsovereenkomsten te verduidelijken.
- Invoering van een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst op basis van het uurtarief van de werkende. Dit moet voorkomen dat mensen onder schijnzelfstandigheid werken.
Het doel van deze wetgeving is om helderheid te scheppen over wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst en wanneer iemand écht zelfstandig onderneemt.
Waarom is er kritiek op de VBAR?
Volgens Van der Neut kent het voorstel meerdere fundamentele gebreken:
- Werkenden blijven afhankelijk van een gang naar de rechter. Hoewel het rechtsvermoeden de positie van kwetsbare zelfstandigen moet versterken, moeten zij zelf het initiatief nemen. De Belastingdienst kan het rechtsvermoeden bijvoorbeeld níet gebruiken, wat de handhaafbaarheid ondermijnt.
- Bewijslast blijft bij de zzp’er liggen. De werkende moet nog altijd zelf aantonen dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Dat maakt de drempel hoog voor degenen die juist beschermd zouden moeten worden.
- De beoordelingssystematiek blijft dezelfde. De nieuwe criteria vertonen sterke gelijkenissen met de Deliveroo-uitspraak, waarbij een holistische benadering wordt gebruikt. Volgens Van der Neut is dat een gemiste kans om eenduidige normen te stellen.
- Aansluiting bij bestaand recht maakt het voorstel overbodig. Door de VBAR te baseren op eerdere uitspraken zoals het Uber/FNV-arrest, voegt het volgens Van der Neut weinig toe aan de bestaande jurisprudentie.
Geen echte oplossing voor zzp’ers
De kern van Van der Neuts betoog is dat het wetsvoorstel niet tegemoetkomt aan de wens vanuit de praktijk voor duidelijkheid en rechtszekerheid. De belangen van echte zelfstandigen én schijnzelfstandigen blijven onvoldoende beschermd.
“Verandering is niet altijd beter, maar stilstand op dit dossier is problematisch,” aldus Van der Neut.
Wat betekent dit voor jou als zzp’er?
Als het voorstel in huidige vorm wordt aangenomen, kan dat voor jou als zzp’er betekenen dat er meer discussie ontstaat over je juridische status. Werk je tegen een laag tarief? Dan kan een opdrachtgever sneller als werkgever worden gezien — maar jij moet dit wél zelf aanvechten voor de rechter. Dat is kostbaar, tijdrovend en juridisch ingewikkeld.
Vooralsnog blijft de rechtspositie van zelfstandigen dus een grijs gebied. De VBAR is een stap, maar volgens critici geen duidelijke of doeltreffende.
Dit is een bijdrage van Mr. dr. Niels van der Neut, Assistant Professor Labour Law bij Universiteit van Amsterdam
(LinkedIn)
Bijlage: Wetsvoorstel Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (PDF)
Redactie ZZP Nieuws publiceert dagelijks nieuws, duiding en updates voor zelfstandig ondernemers in Nederland. Lees meer over onze redactie.